İnsanlık yönünü uzaya çevirdiğinden beri, Güneş Sistemi’nin tüm gezegenleri ile ilgili çeşitli araştırmalar yapılıyor ve artık her biriyle ilgili birçok bilgiye sahibiz. Venüs de artık yakından tanıdığımız bir gezegen. Üstelik uzaya dair sormayı en sevdiğimiz sorulardan birine de cevap verme ihtimali var; Dünya dışında yaşam var mı?
!4 Eylül 2020'de Nature dergisinde yayımlanan bilimsel makaleye göre Venüs'ün atmosferinde fosfin molekülleri keşfedildi. Yaşamın ayak izi olarak bilinen bu moleküle Venüs'te rastlamak, ilerleyen yıllarda yapılacak araştırmalar için de kapı araladı. Dünyaya olan benzerliğiyle, sıcak ve ürkütücü atmosferiyle gözleri üzerine toplayan bu büyüleyici gezegeni ve özelliklerini daha yakından tanımak için bu yazımızda Venüs hakkında 10 şaşırtıcı bilgiye yer verdik.
Venüs’ün özellikleri:
- Yörünge süresi: 225 Dünya günü
- Çapı: 12.104 km
- Dünya’ya uzaklığı: 38 milyon km
- Güneş’e uzaklığı: 108 milyon km
Gökyüzüne baktığımızda gördüğümüz en parlak ve dikkat çekici gezegen olan Venüs, adını antik Roma’nın aşk ve güzellik tanrıçasından alıyor. Bu cehenneme benzetilen gezegenin çok eskiden Dünya benzeri bir yapıya ve atmosfer şartlarına sahip olmuş olması ihtimali sık sık konuşulsa da şu an elimizdeki verilerle bunun artık mümkün olmadığını söyleyebiliriz.
Venüs hakkında 10 genel bilgi:
- Venüs, Dünya’nın ‘ikiz kardeşi’ olarak anılıyor.
- Venüs, uydusu olmayan iki Güneş Sistemi gezegeninden biri.
- Venüs’te Güneş batıdan doğuyor.
- Venüs’ün Güneş’in önünden geçişini en son 2012 yılında gördük ve bir sonraki geçiş 2117 yılında gerçekleşecek.
- Venüs’ün yüzeyindeki sıcaklık, kurşunu bile eritebilecek kadar yüksek; yaklaşık 467 derece.
- Venüs’ün atmosferinin %96,5’i karbondioksitten oluşuyor.
- Bilim insanları, Venüs’ü 60 yıl öncesine kadar tropik bir cennet olarak hayal ediyordu.
- Venüs’ün yüzeyinde 1.000’den fazla aktif volkan bulunuyor.
- Venüs’te bir gün bir yıldan uzun sürüyor.
- Venüs tarihte uzun yıllar boyunca iki farklı gök cismi sanıldı ve iki farklı ismi vardı.
1. Venüs, Dünya’nın ‘ikiz kardeşi’ olarak anılıyor:
Venüs ve Dünya, birbirlerine pek çok yönden gerçekten de ikiz kardeşler kadar benziyorlar. Boyutları çok benzer olan bu iki gezegen, kütle olarak da %85 oranında benzer durumdalar, Venüs Dünya'dan biraz daha hafif. Çap bakımından ise Venüs ve Dünya arasında yalnızca birkaç kilometre fark var.
Ancak belki de en önemli nokta olarak; bu iki gezegenin atmosferleri birbirinden tamamen farklı. Dünya’nın atmosferi bize hayat verirken, Venüs’ün atmosferi ise çoğu zaman ‘cehenneme’ benzetiliyor. Ancak bizim için cehenneme benzeyen o ortamda başka canlılar bulunabilir.
2. Venüs, uydusu olmayan iki Güneş Sistemi gezegeninden biri:
Güneş Sistemi’nde yer alan gezegenlerin bilinen toplam 205 uydusu var. Ancak Merkür ve Venüs’ün bilinen bir uyduları yoktur. Bu iki gezegenin uydularının olmamasının sebebi ise Güneş’e olan yakınlıkları ve Güneş’in baskın kütle-çekim alanı. Bu kütle çekimi nedeniyle Venüs ve Merkür'den daha küçük olan cisimler, gezegenlerinin etrafında dönemeden yol oluyorlar.
3. Venüs’te Güneş batıdan doğuyor:
Venüs, Güneş Sistemi’ndeki diğer gezegenlerden farklı olarak batıdan doğuya doğru yani saat yönünde döner. Bilim insanları, Venüs’ün geçmişte diğer gezegenlerle aynı yönde döndüğünü düşünüyor. Bu yön değişikliğinin sebebinin ise bir asteroit ya da farklı bir gök cismi ile yaşanan bir çarpışma olabileceği düşünülüyor. Sonuç olarak Venüs’te Güneş, bizim tanımımızla batıdan doğuyor ve doğudan batıyor.
4. Venüs’ün Güneş’in önünden geçişini en son 2012 yılında gördük ve bir sonraki geçiş 2117 yılında gerçekleşecek:
Astronomlar, Venüs’ün Güneş’in önünden geçişini bilinen kaynaklara göre ilk olarak 4 Aralık 1639 tarihinde gözlemlediler. O tarihten bu yana bu konuda yapılan gözlemler, hem Venüs’ün bir atmosfere sahip olduğunu keşfetmemizi hem de Dünya ile Güneş arasındaki mesafeyi daha doğru ölçebilmemizi sağladı.
Son olarak ise Venüs, 2012 yılında Güneş’in önünden geçti. Ancak bu manzarayı gözlemleyen hiçbir bilim insanı bir sonrakini muhtemelen göremeyecek çünkü bir sonraki geçiş 2117 yılında gerçekleşecek.
5. Venüs’ün yüzeyindeki sıcaklık, kurşunu bile eritebilecek kadar yüksek; yaklaşık 467 derece
Venüs, Güneş’e en yakın ikinci gezegen olmasına rağmen sistemimizin en sıcak gezegeni. Bunun sebebi ise Dünya üzerindeki sera etkisine benzer şekilde, gezegenin yoğun atmosferinin ısıyı içeride tutması. Ancak tabii ki bu etki Venüs’te çok daha fazla. Bu da gezegenin üzerindeki sıcaklıkların 467 dereceye kadar çıkabilmesine sebep oluyor.
Ölçülen yüksek sıcaklıklar, Venüs ile ilgili araştırmalarımızın en büyük düşmanı çünkü gönderilen sondalar gezegenin yüzeyinde kısa süre hayatta kalabiliyor. Hal böyle olunca da Venüs yüzeyindeki araştırmalarımız hayli sınırlı oluyor.
6. Venüs’ün atmosferinin %96,5’i karbondioksitten oluşuyor:
Venüs’ün atmosferinin sık sık korkutucu ve hatta cehennemvari olarak anılmasının sebeplerinden biri olarak da karbondioksit miktarını gösterebiliriz. Bir kıyaslama ile daha kolay anlayabilmeniz için, Dünya’nın atmosferinin karbondioksit oranının %0,04 olduğunu söylemekte fayda var.
7. Bilim insanları, Venüs’ü 60 yıl öncesine kadar tropik bir cennet olarak hayal ediyorlardı:
Göğe her baktığımızda kolayca görebilsek de Venüs’ü çevreleyen yoğun sülfürik asit bulutları, gezegenin yüzeyini dışarıdan görmeyi imkansız hale getiriyordu. Bu sebeple bu gizemli ve parlak gezegenin yüzeyini bir türlü göremeyen bilim insanları, 1960’ların başına kadar Venüs’ü tropik bir cennet olarak hayal etmiş ve yaşanabilir bir gezegen olduğuna inanmışlar.
8. Venüs’ün yüzeyinde 1.000’den fazla aktif volkan bulunuyor:
Venüs, üzerinde 240 kilometreye kadar genişleyebilen ve kilometrelerce devam eden akıntılara sahip olan volkanlarla kaplı. Gezegenin üzerinde 5000 kilometreye kadar uzanan lav kanallarına sahip ve bu uzun lav kanallarının Güneş Sistemi’nde eşi benzeri yok.
9. Venüs’te bir gün, bir yıldan uzun sürüyor:
Venüs, Güneş etrafındaki bir tam turunu, 225 Dünya gününde tamamlar. Yani Dünya’da geçen 225 gün, Venüs’te bir yıl demek. Ancak gezegen kendi etrafındaki dönüşünü ise 243 günde tamamlar. En basit tanımıyla da Venüs’te bir gün, bir yıldan uzun demektir.
10. Venüs tarihte uzun yıllar boyunca iki farklı gök cismi sanıldı ve iki farklı ismi vardı:
Venüs, Güneş doğmadan önce ve Güneş battıktan sonra gözlemlenebiliyor. Bu sebeple antik çağlarda, Güneş doğarken ve batarken görünen iki farklı gök cismi olarak anılıyordu. Günümüzde hala ‘Sabah Yıldızı’ ve ‘Akşam Yıldızı’ olarak anılması da aslında bu sebepten. Sonrasında Pisagor sayesinde bu iki cismin aslında aynı gök cismi olduğu anlaşıldı.
Venüs’te gerçekten yaşam olabilir mi?
Dünya dışında herhangi bir gezegende yaşam arayışı, bundan belki de on yıl önce durduğu yerden çok farklı bir noktada artık. Ayrıca ‘yaşam’ dendiğinde popüler algının aksine yalnızca bizim gibi akıllı varlıklar değil, mikro boyutta biyolojik varlıklar da tanımlanıyor.
Dolayısıyla, pek çok gezegende olabileceği gibi, bizim henüz anlayamadığımız şekilde; zorlu olarak tanımladığımız bu koşullarda yaşayabilen bir organizma tabii ki olabilir.
Ancak Venüs ile ilgili geçtiğimiz yıllarda da yapılan pek çok araştırmaya göre, Venüs üzerinde olası bir yaşam formunun ancak gezegenin atmosferinde barınabileceği söyleniyor. Yapılan son çalışmalar ile birlikte bu konudaki bilgiler mutlaka sürekli güncellenecektir, fakat şu an için buna kesin bir kanıt bulunmadığını belirtmekte fayda var.
